خلع ید

خلع ید در ماده ۳۰۸ به بعد قانون مدنی تحت عنوان غصب تعریف شده و مقررات آن توسط قانون گذار وضع گردیده است. به صورت صریح از عنوان خلع ید استفاده نشده در قوانین و غصب همان معنای خلع ید را دارد.

مثال شخصی بدون داشتن حق و اجازه از مالک وارد ملک می شود و شروع به استفاده از ملک می نماید و به اعتراضات و درخواست های مالک مبنی به خروج از ملک توجهی ندارد در این صورت مالک نمی تواند راسا اقدام به خارج کردن غاصب نماید باید به محاکم دادگستری مراجع و دعوای خلع ید را مطرح نماید.

انواع خلع ید:

خلع ید دارای انواعی می باشد که عبارتند از:

• خلع ید غاصبانه:

تصرفات هر شخص در ملک متعلق به خودش که از راه قانونی به دست آورده و این مالکیت قابل اثبات است مانند در دست داشتن سند ملکی که آن را تصرف کرده یا داشتن مبایعه نامه و اجاره نامه ملکی که تصرف کرده،مشکل زمانی رخ می دهد که شخصی با در دست داشتن اسناد ادعای مالکیت می نماید بر ملکی که شخص دیگری آن را تصرف کرده. شخص مالک با مراجعه به محاکم دادگستری می تواند دعوای خلع ید غاصبانه را مطرح نماید.

• خلع ید امانی:

در این مورد یک رابطه میان مالک و متصرف از ابتدا شکل گرفته و این رابطه در قالب یک توافق یا قرارداد می باشد که این قرارداد می تواند مدت دار باشد یعنی مالک اجازه استفاده مدت دار به متصرف داده مشکل از زمانی شروع می شود که مدت به پایان می رسد و متصرف مال را به مالک تحویل نمیدهد در توافقات و قراردادهایی که مدت تعیین نشده زمانی که مالک مال را از متصرف تقاضا نماید و متصرف ملک را تحویل ندهد از آن زمان متصرف غاصب شناخته می شود و دعوای خلع ید امانی علیه وی مطرح می گردد.

• خلع ید مشاعی:

در مورد خلع ید مشاعی باید گفت در این نوع خلع ید هر دو طرف مالک می باشند ولی در ملکی مشاعی و یکی از مالکین تصرفات خارج از عرف و قانون در ملک دارد در این جا مالک دیگر می تواند دعوای خلع ید مشاعی مطرح نماید و در صورت اثبات دادگاه حکم خلع ید برای متصرف ملک مشاعی صادر می نماید و متصرف دیگر حق استفاده از ملک مشاعی را ندارد.

مراحل اقدام علیه غاصب یا متصرف غیرقانونی:

در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که دعوای خلع ید یک دعوای مالی می باشد و از آن جا که خلع ید هم در مورد  اموال منقول است هم غیر منقول مبنای محاسبه اموال غیر منقول در مورد هزینه دادرسی ارزش منطقه ای ملک می باشد‌. البته گاهی خلع ید  به علت نزدیکی با مفاهیمی مانند تصرف عدوانی و تخلیه ید اشتباه گرفته می شود. 

مراحلی که باید در محاکم جهت دعوای خلع ید طی شود به قرار ذیل می باشد:

• مالک یا نماینده قانونی وی می تواند دعوای خلع ید را علیه متصرف در دادگاه مطرح نماید و شخص دیگری حق انجام چنین کاری را ندارد.
• بعد از ثبت دعوا نیاز می باشد مالکی که ادعای مالکیت دارد اسناد مربوط به مالکیت خود نسبت به مال مورد غصب را به دادگاه ارائه دهد.
• مشخصات ملک مورد غصب نیز باید به دادگاه ارائه گردد مانند پلاک ثبتی و آدرس دقیق ملک برای تنظیم دادخواست جهت ارائه به دادگاه الزامی می باشد.
• مشخصات غاصب از قبیل نام، نام خانوادگی، شماره همراه، نام پدر، نشانی غاصب چرا که در برخی موارد نشانی غاصب با ملک مورد غصب متفاوت است و دلایلی که مالک ارائه میدهد مانند شهود.
• در آخر دادگاه صالح به رسیدگی در مورد اموال غیر منقول دادگاه صالح دادگاهی است که ملک در آنجا واقع شده است.

بعد از طی این مراحل و ثبت دادخواست در دفاتر الکترونیک خدمات قضایی دفتر دادگاه در صورت کامل بودن مدارک وقتی را جهت رسیدگی صادر می نماید که در این وقت هر دو طرف دعوا با حضور میتوانند ادعاهای خود را مطرح نماید و دلایل و مستندات را به محضر دادگاه برسانند. در صورت اثبات غصبی بودن ملک حکم به خلع ید صادر می گردد.