با وجود اینکه در قوانین ما تعریفی از خانواده ارائه نشده است و قانون گذار برای آن شخصیت حقوقی قائل نشده است باید گفت که خانواده ،قدیمی ترین و مهم ترین گروه اجتماعی محسوب می شود.
گرچه قانونگذار برای خانواده تعریف ارائه نموده است اما نظر به اهمیت موضوع خانواده قواعد و مقررات خاص و جداگانه ای را برای این نهاددر نظر گرفته است. حقوق خانواده در واقع مجموعه قوانین و مقرراتی می باشد که به تنظیم روابط خانواده می‌پردازد مباحث ازدواج ، طلاق ،حضانت ،فسخ نکاح و مسائل مربوط به آنها ،در حقوق خانواده پوشش داده میشود.
برابر ماده ۴ قانون حمایت خانواده رسیدگی به امور و دعاوی زیر در صلاحیت دادگاه خانواده است:
۱ـ نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن
۲ـ نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح
۳ـ شروط ضمن عقد نکاح
۴ـ ازدواج مجدد
۵- جهیزیه
۶-مهریه
۷ـ نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت
۸- تمکین و نشوز
۹ـ طلاق ، رجوع، فسخ و انفساخ نکاح، بذل مدت و انقضای آن
۱۰ـ حضانت و ملاقات طفل
۱۱ـ نسب
۱۲ـ رشد، حجر و رفع آن
۱۳ـ ولایت قهری، قیمومت، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران و وصایت در امور مربوط به آنان
۱۴ـ نفقه اقارب
۱۵ـ امور راجع به غایب مفقود الاثر
۱۶ـ سرپرستی کودکان بی سرپرست
۱۷ـ اهدای جنین
۱۸ـ تغییر جنسیت
این ماده به صورت حصری موضوعاتی که دادگاه خانواده صلاحیت رسیدگی به آنها را دارد بیان کرده است .
از مهمترین خانوادگی که در محاکم قضایی مطرح می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد که به منظور آشنایی اجمالی شما همراهان گرامی برای هر یک توضیح مختصری نیز ارائه شده است.
مهریه
مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک آن میشود و مرد ملزم به پرداخت آن به زن می گردد .مقررات راجع به مهر در مواد ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۱ (۲۴ ماده قانون مدنی )آمده است که همگی از فقه امامیه گرفته شده است. در قانون مدنی مهریه ، به سه قسم مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه تقسیم شده است.
برای مطالبه مهریه دو راه پیش روی زوج قرار دارد :
١. اقدام از طریق دادگاه خانواده
٢.مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت
لازم به ذکر است در صورتی که زوج بتواند اعسار خود یعنی عدم توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را اثبات کند دادگاه با پذیرش ادعای اعسار پرداخت مهریه را تقسیط می نماید.
نفقه
نفقه در لغت به معنای هزینه وخرج هستند و در واقع یکی از مهمترین حقوق مالی یک قانونگذار برای زوج در نظر گرفته ،می باشد. طبق قانون مدنی پرداخت نفقه زن بر عهده شوهر است .البته پرداخت نفقه نیز منوط به وجود دو شرط دائمی بودن عقد نکاح و تبدیل و عدم نشوز زن میباشد.
به خاطر داشته باشید که در عقد موقت نفقه به زوجه تعلق نخواهد گرفت . نفقه میتواند شامل خوراک ،هزینه‌های درمان، مسکن ،پوشاک و غیره باشد که مطابق قانون تعیین مقدار آن با توجه به نیازهای متعارف و متناسب زوجه صورت می پذیرد.
اجرت المثل
زن و شوهر در قبال یکدیگر دارای حقوق و تکالیفی هستند و در قبال همسر خود مکلف به تمکین عام یعنی حضور در زندگی مشترک و عمل به وظایف تعیین شده توسط شرع و قانون و تمکین خاص یعنی ایفای وظایف زناشویی می باشد. حال اگر زن در خانه همسر خود و در طول زندگی مشترک اقدام به انجام کاری خارج از این موارد گفته شده ، به دستور همسر خود بنماید مستحق دریافت مبلغی می باشد، که به آن اجرت المثل گفته می شود. دریافت اجرت المثل طبق ماده ۳۳۶ قانون مدنی منوط به یکسری از شروط است :از جمله اینکه این امور را به قصد تبرع و به صورت مجانی انجام نداده باشد و با دستور زوج اقدام به انجام این امور کرده باشد. نهایتاً دادگاه با توجه به وضع زندگی زوجین و اوضاع و احوال موجود در هر پرونده مبلغی را به عنوان اجرت المثل کار و خدمات در منزل شوهر تعیین می نماید.
شرط تنصیف دارایی
یکی از شروطی که در عقدنامه حاصل شده و زوجه به اختیار خود ذیل آن را امضا می‌کنند ، شرط تنصیف دارایی می باشد .مطابق این شرط زوج و زوجه توافق می‌کنند که اگر طلاق به درخواست زوجه نباشد و یا تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری و اخلاق و رفتار وی نباشد ، زوج مکلف است که تا نصف دارایی موجود خود(یا معادل آن را) را که در ایام زندگی مشترک به دست آورده به زوج منتقل نماید.
طلاق
طلاق عبارت است از انحلال نکاح دائم با تشریفات خاص از جانب مرد یا نماینده او.
به خاطر داشته باشید که طلاق فقط اختصاص به نکاح دائم دارد و انحلال نکاح موقت تنها از طریق بذل یا انقضای مدت صورت خواهد پذیرفت.طلاق ممکن است به سه حالت توافقی ، طلاق به اراده مرد یا به درخواست زوجه واقع شود .
طلاق به اراده مرد: طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی مرد میتواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد البته این اختیار برای مرد زمانی امکان پذیراست که شرایط و مقررات قانونی از جمله دریافت گواهی عدم امکان سازش رعایت شده و پرداخت کلیه حقوق مالی زوجه از جمله نفقه، مهریه،اجرت المثل صورت گیرد.
طلاق به درخواست زوجه:
اصل بر این است که حق طلاق فقط برای مرد میباشد اما قانون مدنی در مواد ١١٢٩ و ١١٣٠ موجباتی را برای طلاق به درخواست زن مقررداشته است .گرفتن طلاق از جانب زن یا با اثبات عسر و حرج یعنی اثبات این امر که دوام زندگی زناشویی برای زنان موجب مشقت شدید وغیرقابل تحمل می باشد و یا با اعطای حق طلاق از جانب زوج به زوجه امکان پذیر می باشد.
طلاق توافقی
طلاقی است که در آن زوجین در ارتباط با کلیه مسائل مربوط به زندگی مشترک و حقوق مالی هم به توافق و تفاهم می رسند و تصمیم به جداییمی گیرند. در واقع شرایط طلاق توافقی بستگی به توافقات زوحین دارد؛ مثل اینکه زوجه مهریه خود را در ازای طلاق به زوجه ببخشد. امروزه رویه محاکم خانواده به این شکل است که تمام توافقات زوجین ابتدا نوشته شده و به امضای ایشان می‌رسد و دقیقا همین توافقات در دادگاه مطرح میشود.
حضانت
حضانت در اصطلاح حقوقی عبارت است از نگهداری مادی و معنوی طفل
ابتدا این موضوع حق و تکلیفی است که بر عهده والدین طفل می باشد اما در صورت جدایی والدین امر حضانت به یکی از آنها واگذار خواهد شد . معیاری که قانون مدنی برای واگذاری امر حضانت در نظرگرفته به این شکل است که مادر برای نگهداری طفل تا ۷ سال مقدم شمرده میشود و پس از این اولویت به پدر داده میشود .دختر در سال ٩سالگی و پسر در سن ۱۵ سالگی از سن حضانت خارج میشود و پس از آن تصمیم گیری برای زندگی با پدر یا مادر به خود فرزندان سپردهمی‌شود .
اهمیت مشورت گرفتن از مشاوره حقوقی خانواده
مشکلات خانوادگی به نحوی می باشند که معمولاً خود افراد و بدون دخالت افراد متخصص و نیاز به مراجعه قضایی اقدام به حل و فصل آن مینمایند اما با این وجود در برخی از موضوعات به دلیل پیچیدگی و اهمیت موضوع اقدام خودسرانه و به دور از دانش خود می تواند صدمات جبرانناپذیری به زندگی مالی و یا شخصی افراد و حتی به بنیان خانواده وارد کند ؛ از همین رو در چنین مواردی ضروری است که از فرد با دانش واطلاعات حقوقی برای حل مشکلات کمک گرفته شود تا از پرداخت هزینه های گزاف بعدی جلوگیری شود در واقع شما با راهنمایی گرفتن از یکوکیل حقوقی آگاه می توانید به درستی از مشکلات ایجاد شده عبور کرده و از بروز مشکلات بیشتر در آینده جلوگیری نمایید.
در مطلب ارائه شده سعی شد اجمالا اهم مسائل خانوادگی ،مطرح و توضیح داده شود ، امید است که موثر واقع شده باشد. همچنین شما میتوانید در صورت بروز هر ابهام و سوالی در خصوص این موضوع و دیگر موارد از مشاوره حقوقی ما بهرمند شوید.
نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید: